डिजिटल मुंबई चौफेर। १० फेब्रूवारी २०२२।
लखनौ ही उत्तर प्रदेशची राजधानी असली तरी लखनौला आंब्याचीही एक ओळख आहे. फळांचा राजा असलेल्या आंब्याची दसरी विविधता तुम्ही नक्कीच चाखली असेल. फक्त ही दसरी लखनौशी संबंधित आहे. दशहरी आंब्याचे नाव त्याच्या गुण-दोषांवर आधारित नाही, तर लखनौमधील एका गावाच्या नावावरून दशहरी आंब्याचे नाव ठेवण्यात आले आहे. लखनौच्या काकोरीमध्ये दसरी नावाचे एक गाव आहे, तिथे आंब्याचे झाड आहे. या झाडावर पहिले फळ आल्यावर गावाच्या नावावरून त्याचे नाव दशहरी ठेवण्यात आले. आज या झाडाचे वय २०० वर्षांपेक्षा जास्त आहे. या झाडाला आंब्याच्या झाडाची जननी असेही म्हणतात. त्याला आता उत्तर प्रदेश सरकारने हेरिटेज ट्री म्हणून घोषित केले आहे. चला यूपीच्या आंब्यांच्या शाब्दिक प्रवासाला…
लखनौचे मलिहाबाद ही आंब्याची राजधानी आहे
लखनौचा प्रसिद्ध दशहरी आंबा त्याच्या चवीमुळे जगभरात लोकप्रिय आहे. हे आंबे लखनौच्या मलिहाबाद भागात आढळतात. जिथे आंबा मोठ्या प्रमाणात पिकवला जातो. सध्या लखनऊच्या मलिहाबाद परिसरात ३० हजार हेक्टर क्षेत्रात दसरी आंब्याची लागवड केली जाते. येथून दरवर्षी २० लाख टन आंबा तयार होतो, जो केवळ देशातच नाही तर परदेशातही पाठवला जातो.
बनारसी आंबा लंगडा असला तरी चवीला मजबूत असतो
ऐकायला विचित्र वाटत असले तरी वास्तव आहे बनारसचा हा कॉमन लगडा. जर एखाद्या व्यक्तीच्या पायात विकृती असेल आणि त्याला सरळ चालण्यास त्रास होत असेल तर त्याला लंगडा म्हणतात, परंतु लंगडा आंब्यामध्ये कोणत्याही प्रकारचा त्रास होत नाही. उलट त्याची खासियत आहे. या आंब्याच्या नावामागे एक रंजक कथा आहे. पौराणिक कथेनुसार, सुमारे २५० वर्षांपूर्वी बनारसच्या शिवमंदिरात एक पुजारी शारीरिकदृष्ट्या अपंग होता. एके दिवशी एक साधू मंदिरात आला आणि त्याने पुजार्‍याला आंब्याची दोन रोपे दिली. जेव्हा झाडाला फळे येतात तेव्हा ते भगवान शंकराला अर्पण केले जाते. साधूने पुजाऱ्याला हा आंबा कोणालाही देण्यास मनाई केली होती, परंतु काशीच्या राजाने हा आंबा संपूर्ण शहरात पसरवला. लंगडा पुजाऱ्याच्या नावाने हा आंबा लंगडा आंबा म्हणू लागला.
चौसा हरदोईशी संबंधित आहे
चौसा आंब्याची चव अनोखी आहे. जुलै महिन्यात दसऱ्यानंतर हा आंबा बाजारात येतो. या आंब्याचे सर्वात मोठे वैशिष्टय़ म्हणजे या आंब्याला चव नसून विशेष गोडवा आहे. ५१४९ मध्ये बिहारच्या चौसा येथे हुमायूंसोबत युद्ध जिंकल्यानंतर शेरशाह सूरीने या आंब्याचे नाव चौसा असे ठेवले होते, परंतु हा आंबा यूपीच्या हरदोईशी संबंधित असल्याचे सांगितले जाते. त्याचा उगम हरदोई येथे झाला, त्यानंतरच तो बिहारमध्ये पोहोचला.
हुस्नारा त्याच्या सौंदर्यासोबतच चवीसाठीही लोकप्रिय आहे.
लखनौच्या हुस्नारा आंब्यानेही लोकप्रियतेची नवी उंची गाठली आहे. हा आंबा त्याच्या सौंदर्यासोबतच चवीसाठी खूप लोकप्रिय आहे. या आंब्याची साल सफरचंदाच्या सालीसारखी असते. हा आंबा कच्चा असतो तेव्हा तो हिरवा असतो आणि पिकल्यावर अर्धा पिवळा, सोनेरी आणि लालसर होतो. या आंब्याला जगातील सर्वात सुंदर आंबा म्हटले जाते.